Haqqinda.az

Dəliçay — Zəngəzurun Sisian mahalının Ərəfsə (keçmiş Qarakilsə rayonunda) kəndində (eyniadlı kənd Naxçıvan MR-in Culfa rayonunda da olduğuna görə və bunların qarışdırılmaması üçün Sisian rayonundakı Ərəfsə kəndinin adı yazıldıqdan sonra mötərizədə rayonun əvvəlki adı - "Qarakilsə" sözü yazılır) çay.

Çayın kəndin təsərrüfat həyatında rolu o qədər də böyük deyildir. Dağlardan sürətlə axan bu çay tez-tez daşar, nadir hallarda isə son dərəcə güclü sel gələrdi. Sel az qala ev boyda qayaları, kökündən çıxarıdığı çoxillik ağacları qabağına qatıb gətirər, böyük hay-küyə səbəb olardı. Bu səbəbdən də ona babalarımız tərəfindən Dəliçay adı verilmişdir.

Görkəmli şairimiz Məmməd Araz bu çayın şəninə şeir yazmışdır. Həmin şeirə yazılmış Ardı »

Salah kəndi - Qаrаqоyunlu elinin kəndlərindən biri olaraq Ermənistan SSR-in İcevan (Karvansara) rayonunda, Tərsəçay sahilində, rayon mərkəzindən 15 km cənub-qərbdə meşə ilə örtülü səfalı bir yerdə azərbaycanlılar yaşamış kənddir. Kəndin əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsi 1950-ci ildə qonşu Göyərçin kəndindən köçüb gələnlərdir. Azərbaycanlı əhalisi 1905-ci ildə 39, 1914-cü ildə 64, 1931-ci ildə 112 nəfər olub. Salah kəndindəki son azərbaycanlılar 1988-ci ildə faciəli olaylar zamanı kənddən bütünlüklə qovulmuş və orada ermənilər məskunlaşdırılmışdır. Kəndin adı 1991-ci ildə "Ağavnavank" olaraq dəyişdirilmişdir. Hazırda Tavuş marzına (vilayətinə) aid bir kənddir.

Tarixi[redaktə]
Salah kəndi Qafqaz və Zaqafqaziya diyarı idarəsinin dəyişdirilməsi haqqında 1867-ci il 9 dekabr tarixli çar fərmanı əsasında yaradılmış Ardı »

Qarğabazar – İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indi Üçkilsə (Eçmiədzin) rayonunda kənd. Rayon mərkəzidən 12 km cənub-şərqdə, Qarasu çayının yanında yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir.

Əhalisi[redaktə]
Kənddə 1873 – cü ildə 574 nəfər, 1886-cı ildə 602 nəfər, 1897-ci ildə 569 nəfər, 1904 – cü ildə 688 nəfər, 1914 – cü ildə 728 nəfər, 1916-cı ildə 615 nəfər, 1919 – cu ildə 600 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır . 1919 – cu ilin sonlarında kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla qovulmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra kəndi tərk etmiş azərbaycanlılardan sağ qalanlar ata-baba torpaqlarına qayıda bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 192 nəfər, Ardı »

Meğri çayı – Zəngəzurun Oxçu və Meğri dərələrini ayıran Cibənd dağ silsiləsindən başlayır, Lehvaz dərəsindən keçərək Meğri çökəyinə, oradan isə Araz çayına tökülür: Vartanizor çay, Lehvaz çay, Lişk çay kimi qolları vardır.

Zəngəzurun su hövzələri şəffaflığı, duruluğu və iti axarı ilə seçilir. Bu çaylarda dağ çaylarına məxsus çox dadlı və ləzzətli forel, bığlı balıq, göy balıq, daban balığı olur. Ardı »

Tarixi[redaktə]
Arcut İrəvan quberniyasının Loru-Pəmbək qəzasında, Böyük Qarakilsə şəhərindən 6 km şimal-qərbdə, Bozabdal dağının ətəyində, Pəmbək çayının yaxınlığında yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Arçut kimi qeyd edilmişdir (348, s.21)

Toponim artuç (ardıc) bitki adı (299, s.57) əsasında yaranmışdır. Fitotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.

Coğrafiyası və iqlimi[redaktə]
Kendi Arcut cayi 2 bolur.Bazum daglaranin eteyinde yerlesir.Soyug kontinental iglimi var yayi+18,+28 gisi+4,-25 derege olur.

İqtisadiyyatı[redaktə]
Əkinçilik və heyvandalıq daha geniş yayılıb. Tikiş fabrikasında 1230 nəfər işçi olub. 2240 nəfər basqa yerlərdə işləyənlər olub.

Mədəniyyəti[redaktə]
Kənddə 1711-ci ildən etibarən Məscid, Folkloru qıs fəsli fevral [boz] ayı-hızırnəbi bayramı, qodu oynatmaq kimi adətlər olmuşdur.

Qodu-qodunu gördünmü,
Qoduya salam verdinmi,
Qodu qapıdan gedəndə
Qırmızı qunu gördünmü.

Payımı ver
Allah murazını versin.
Verənin oğlu olsun,
Verməyənin Ardı »

Həyatı[redaktə]
Firuz Kazımoğlu 1961-ci il aprelin 1-də Qərbi Azərbaycanın Amasiya rayonundakı Qaraçanta kəndində anadan olub. 1983-cü ildə indiki Azərbaycan Pedoqoji Universitetin filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1994-cü ildən indiki "Azərbaycan Televiziya və Radio Verlişləri" QSC-də fəaliyyət göstərir. "Fakt" müəllif proqramının yaradıcısıdır. "Erməni məsələsi" deyilən məsələ ətrafında silsilə elmi-publisist verliş və filmlərin müəllifidir. "Ölüm maşını" (erməni terror təşkilatlarının Azərbaycanda həyata keçirdiyi terror aktları barədə), "Vandalizm" (Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindəki maddi-mədəniyyət abidələrinə erməni vandallarının tutduqları divan haqqında), "Əsirlər" (erməni əsirliyində olmuş Azərbaycan vətəndaşlarının faciəvi yaşantıları haqqında), "Bakı-1918-in martı" (Daşnak-bolşevik hərbi-siyasi birləşmələrinin azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdikləri soyqırımı ilə bağlı), "Təxribat: Sumqayıt-1988" kimi filmlərin müəllifidir. Ardı »

Tarix[redaktə]
Təzə İbiş kəndi 1988-ci ilə qədər Qərbi Azərbaycanın Amasiya (Ağbaba) rayonunun kəndi olmuşdur. 1988-ci ilə qədər bu kənddə azərbaycanlılar yaşamışdır. 1988-ci ildən sonra Təzə İbiş kəndidə dağıdılmışdır və erməniləşdirilmişdir. Hazırda Ermənistanda mövcud olan kənddir.

İbiş - Qars vilayətinin Qars qəzasında, indi Amasiya rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 14 km şimal-qərbdə, Türkiyə sərhəddində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Kəndin digər adı Ayçınqılı olmuşdur. Kəndin sakinləri yalnız azərbaycanlılar olmuşdur. Erməni mənbələrində kənddə qarapapaqların yaşadığı göstərilir. Qarapapaqlar azərbaycanlılarn etnoqrafik qruplarından biridir.

Kənddə 1897-ci ildə 118 nəfər, 1906-cı ildə 460 nəfər, 1914-cü ildə 568 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1916-cı ildə azərbaycanlılar qovulmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan Ardı »

Şahmar müəllim özü isə, bir oğul, altı qız övladı atası idi. Həyat yoldaşı Abbasova Lətifə Möhsün qızı 35 ildən yuxarı müəllimə işləmiş, 1987-ci ildə avqust ayının 15-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Məzarı Bakının “Mehdiabad” qəsəbəsindədir. İlk övladı Ofeliya xanım 1970-ci ildə Ermənistan SSRİ-nin Yerevan şəhərində vəfat etmişdir. Arzu və Azər adında iki oğulları var. İkinci övladı Raya xanım 16 noyabr 1947-ci ildə Ermənistan SSRİ-nin Amasya rayonunda dünyaya gəlmişdir. Hazırda Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu 244 saylı orta məktəbdə riyaziyyat müəlliməsi işləyir. Əmək fəaliyyət müddətində bir sıra dövlət təltiflərinə layiq görülmüşdür. Leyla adında bir qızı var. Üçüncü övladı Tərifə xanım 1 yanvar 1951-ci Ardı »