Haqqinda.az

Həyatı[redaktə]
Nəcəfqulu xan Hüseynqulu xan oğlu Urmiya şəhərində anadan olmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. Nəcəfqulu xan 1821-ci ildə Urmiyanın hakimi təyin olunmuşdu. B. Nikitin yazır: «Atası bəylərbəyi Hüseynqulu xan Salmas və Urmiya karvanlarını yağmalayan Albak kürdlərinin bölgədə yaratdıqları qarmaşaya bir son vermək və düzəni yenidən yaratmaq üçün, ölən sədrəzəm Məhəmməd Hüseyn xan Isfahiyə yerinə keçməli olan adamı saraya gətirilməsini əmr etdi, lakin 1236-cı ildə öldü». Abbas mirzə Qovanlı-Qacar 1827-ci ildə Urmiyaya gəlmişdi. “Şahzadə Urmunun hökumətini Nəcəfqulu xan Avşara tapşırdı. Şaha çatdırmaq üçün bir məktub yazıb, qardaşı Qasım mirzəyə verib, Tufarqana yola düşdü. Şahzadə Tufarqana ge¬dərkən sadəcə beş yüz süvari yanına aldı. Qalan Ardı »

Bədir xan Şahsevən(1747-1763)
Nəzərəli xan Şahsevən (1763-1792)
Nəsir xan Şahsevən (1793-1808) Ardı »

Arşaq mahalına aşağıdakı kəndlər daхil idi: Talıbqışlağı, Pirəlvan, Qulubəyli, Lələli, Ağ qala, Rəzеy, Kərəmşahlı, Rəhimbəyli, Şərifbəyli, Yuхarı Zülfəli, Çatqaya, Kimçqışlağı, Qоca bulağı (bəzi qaynaqlarda Хоcabulağı), Ağdərə, Kоlan dərə, Bоyaçı, Fətibəyli, Bərk çay, Qaz, Yuхarı Qоşa, Aşağı Qоşa, Gəzmə. Ardı »

Şuşanı mühasirədə saxlasa da uğur qazana bilməyən Məhəmməd Həsən xan Qacar Qarabağdan geri çəkiləndən sonra Pənah xan Qarabağlı, Kərim xan Qaradağlı, Heydərqulu xan Naxçıvanlı və Şahverdi xan Gəncəli bir araya gələrək, Hacı Çələbinin hərəkətlərini muzakirə edirlər. Muşavirədə deyilir ki, Hacı Çələbi onları saymır və onlarla "sülh və dostluq yoluna gəlmir". Onlar Hacı Çələbi ilə mübarizəyə başlamaq qərarına gəlir və bu qərarlarını gürcü çarına da çatdırırlar. Çar onları danışığa dəvət edir.

Danışıqlara gəlmiş bu dörd xanı 1752-ci ildə Gəncə yaxınlığında gürcü çarı Teymuraz və onun oğlu İrakli Gəncəni və Qarabağı tutmaq niyyəti ilə əsir götürürlər. Şahverdi xan Qacarın xidmətçilərindən biri (başqa bir versiyaya Ardı »

Çar İraklinin ölümündən sonra Cavad xan Nadir şahın vaxtında İrakliyə bağışlanmış Borçalı və Şəmşədil mahallarını geri qaytarmağa çalışır. Lakin ona yalnız Şəmşəddil mahalını azad etmək müyəssər olur. O öz oğlu Uğurlu xanı da oraya göndərir. II Yekaterinanın sərəncamı ilə 1796-cı ildə onun favoriti Platon Zubovun qardaşı Valerian Zubovun başçılığı altında rus qoşunlarının Qafqaza yürüşü başlanır. Yürüşün rəsmi səbəbi kimi Ağa Məhəmməd xanın pozduğu əmin-amanlığın bərpa olunması göstərilirdi. Çox qısa bir müddətdə ruslar az qala döyüşsüz və müqavimətsiz Azərbaycanın demək olar ki, bütün Xəzəryanı bölgələrini tuturlar. Xanların bir çoxu aralarında türk və İran meyllilər də olmalarına baxmayaraq, xanlığın və xan hakimiyyətinin saxlanılması Ardı »

Şəki xan sarayı — Şəki şəhərindəki tarixi sənət əsəri, dünya abidələri siyahısına daxil edilmişdir. Qala divarları ilə əhatə olunan bu tikili ikimərtəbəli olmaqla altı otaqdan, dörd dəhlizdən, iki güzgülü eyvandan ibarətdir. Daha əvvəllər "Divanxana" adlanmışdır. Şəki xanlığının 1819-cu ildə ləğv edilməsindən burada şəhər məhkəməsi (rus. городской суд) yerləşdi. Hal-hazırda muzey kimi fəaliyyət göstərir. Ardı »

Bu mahalın uzunluğu Qırxqızdan başlayıb Bərdə və Bayat meşəsinin kənarında qurtarır. Eni isə Xaçın və Qabartı çayından Tərtər çayına qədərdir. Burada toxumluq buğda və başqa taxıl məhsulu yaxşı yetişdirilir. Bunların məlikləri vaxtilə Məğavizdən gəlmişlər və burada məliklik etməyə başlamışlar. Bu məlikliyin əhalisi cəsurluqda və qəhrəmanlıqda məşhur olmuşdur. Buranın ərazisinin böyük bir hissəsi meşəlikdən və keçilməz yerlərdən ibarətdir. Garmırx adlanan məşhur qala da buradadır. Bu qala olduqca möhkəmdir. Məliklər həmişə bu qalada yaşamış, igidlik və rəşadət göstəmıişlər. Öz qəhrəmanlığı ilə məşhur olan həmin məliklərdən biri Nəlik Allahqulu idi. Allahqulu Nadir şah dövründə onun xidmətində olub, Abdulla paşa Köprülü oğlu sərəsgər ilə müharibədə Ardı »

Tarixi[redaktə]
Ağsu, Şamaxı və Qobustan rayonlarının ərəzisində mövcud olmuşdur.

Mahalın naibi Məlik Mahmud idi.

Əhalisi[redaktə]
1821-ci ildə 11 oba (Çuxanlı, Utuqlu,Təkləli, Mənkələxanı, Tuluç, Çilov, Mərzəndigə, Nabur, Ləngəbiz, Qəşəd, Bicov) və 21 kənddə (Çağan, Qalabuğurt, Dilmanlı, Hacımanlı, Xatımanlı, Çarağan, Nüydi, Şərədil, Talis, Ərçiman, Əngəxarən, Zarat, Cabanı, Sündi, Mədrəsə, Kərkənc, Kələxanı, Meysarı, Keçdiməz, Saqiyan, Qonaqkənd) 1065 ailə yaşayırdı.

İqtisadiyyatı[redaktə]
Qoşun mahalının sakinləri əkinçilik, maldarlıq və bağçılıqla məşğul olurdular. Ardı »