Haqqinda.az

Cərəcur nekropolu — Culfa rayonunun Gal kəndindən şərqdə оrta əsrlərə aid arxeоlоji abidə.

Tоrpaqda qazılan müsəlman qəbirləri q-ş. istiqamətində yönəlmişdir. Bəzi qəbirlərin üzərinə sənduqə tipli sinə daşları, bəzilərinə isə daş qоç fiqurları qоyulmuşdur. Qоçlardan ikisinin üzərində ərəb əlifbası ilə yazı оlmuşdur. Nekrоpоl XIV-XVIII əsrlərə aid edilir. Ardı »

Əhali[redaktə]
1851–ci ildə Rusiyada əhali sayının araşdırılması üçün həyata keçirilmiş IX təftişə əsasən, inzibati cəhətdən Dərbənd və Quba qəzalarını, Dargi və Samur dairələri, Qazıqumux və Kürə xanlıqlarını, həmçinin Sürgə camaatlığını əhatə edən Dərbənd quberniyasının əhalisi 229.659 nəfəri kişilər, 223.625 nəfəri qadınlar olmaqla toplam 453.284 nəfər idi. 1853–cü ilə olan məlumata görə isə quberniyada 233.953 nəfəri kişilər, 227.765 nəfəri qadınlar olmaqla toplam 461.718 nəfər əhali yaşayırdı. Ardı »

Şamaxı zəlzələsi — 1667-ci ildə Şamaxı zəlzələsi zamanı 80 000 adamın həlak oldugu və şəhərin üçdən birinin dağılması ilə ən pis zəlzələ kimi yadda qalmışdır.
Tarixi[redaktə]
1667-ci il Şamaxı zəlzələsi haqqında Azərbaycanda olmuş məşhur holland səyyahı Jan Streys öz gündəliyində yazırdı ki, bu zaman həlak olan təkcə hərbi səfərbərliyə alına biləcək kişilərin sayı 80 mindən artıq olmuşdur. Səyahətçi həmçinin orada olduğu müddətdə də tez-tez kiçik zəlzələ təkanlarının hiss olunduğunu vurğulamışdı. Zəlzələnin gücünün 6,9 bal gücündə olduğu təxmin edilir. Ardı »

Yazılı mənbələrdə Urmiyayanı hövzə ərazisindən e. ə. III minilliyin ikinci yarısından bəhs olunur. Göstərilən əraziyə aid ən qədim etnik ad kuti adıdır. Mənbələrdə ilk dəfə yad edildikləri dövrdə əsas məşğuliyyətləri maldarlıq olan kutilərdə artıq tayfa ittifaqı təşəkkül tapmışdı. İ. H. Əliyev kuti dilini Qafqaz-hürri dil qrupuna, aid edir. İ. M. Dyakonov belə hesab edir ki, kuti dili, "hardasa müəyyən dərəcədə, bütün Zaqroş əyalətinə yayılmış elam dilləri qrupuna yaxın" ola bilərdi. Digər tərəfdən o, kuti dilinin mürəkkəb fonetik tərkibə malik olan hürri dili ilə yaxınlığı imkanını da güman edir. Sonrakı dövrün araşdırmaları onu Şərqi Qafqaz dilləri ailəsinə aid etmişdir. Q. A. Melikişvili Ardı »

Məhəmmədhəsən xan Marağayi yazır: "Azərbaycan xüsusi müstəqil şahlığa malik idi. Belə ki, Böyük İskəndərin dövründən burda şahlar hökmdarlıq edib və müstəqil olmuşlar. Azərbaycan şahları eramızın otuzuncu ilinə qədər öz istiqlaliyyətlərini tam şəkildə saxlaya bilmişlər. Parfiya şahı Azərbaycan şahının Mark Antoniyə kömək göstərdiyini bəhanə edərək Azərbaycan ərazisinə hücum edib qələbə çalmışdır".

Məhəmmədhəsən xanın dediyindən belə bir nəticə çıxır ki, Atropatidlər sülaləsi təxminən 358 il (eramızdan əvvəl 328-ci ildən eramızın 30-cu ilinə kimi) hakimiyyətdə olmuşdur. Abdulla Fazili də bu fikrə tərəf çıxaraq qeyd edir ki, bu fikri təsdiqləyən başqa mənbələr də var. Belə ki, Strabon öz yaşadığı dövrdə bu sülalənin hakimiyyətdə olmasına işarə etmişdir. Ardı »

Həyatı[redaktə]
Təhmаsibqulu bəy İrəvan şəhərində аnаdаn оlmuşdu. Müкəmməl mədrəsə təhsili аlmışdı. Öncə sultаn, sоnrа хаn ünvаnlаrı ilə ödüllənmişdi. 1625-ci ildən 1634-cü ilədəк Çuхursəd əyаlətinin bəylərbəyisi vəzifəsində çаlışmışdı.

1630-cu ildə (hicri qəməri 1043-cü ildə) Səfəvi və Оsmаnlı dövlətlərinin sərhəddində, Həккаri vilаyətinin vаlisi Şаh Səfiyə ərizə yаzıb, Səfəvilər dövlətinin tərкibinə кеçməк istədi. Səfəvilər оrdusunun bаş коmаndаnı Rüstəm хаn Pörnəк-Türкmаn şаhdаn əmr аldı кi, Vаn qаlаsını ələ кеçirsin. Diyаbəкrin bəylərbəyi Mürtəzаqulu pаşа Vаn hакiminə yаrdım üçün tələsdi. Ərzrumun bəylərbəyi Хəlil pаşа dа 50 minliк qоşunlа Vаnın müdаfiəsinə yоllаndı. Şаh Səfi Səfəvi bunlаrı еşidib, Çuхursəd əyаlətinin bəylərbəyləri Təhmаsibqulu хаnı Кəlbəli хаnlа birliкdə qızılbаş оrdusunа yаrdım üçün göndərdi.

Bu Ardı »

Atropatenanın ərazisi indiki Güney Azərbaycan vilayətlərini, Azərbaycan Respublikasının bəzi ərazilərini və İran Kürdüstanının bir hissəsini əhatə edirdi.

Pəhləvi dilində yazılmış "Şatristanhaye İran" əsərində deyilir ki, Aturpatakanın patkustına Gəncək (Qazaka), Frasyak (Fraaspa), Turkert (Tavreş) şatristanları daxildirlər. Həmin mənbədə qeyd edilir ki, Gəncək (Qazaka) şəhəri turanlı Frasiyak (sonrakı mənbələrdə Əfrasiyab, türkdilli mənbələrdə isə daha çox Alp Ər Tonqa adlandırılır) tərəfindən bina edilmişdir.

Midiyadan dağlar vasitəsiylə ayrılan bu ölkə, Fasiddən Hirkan dənizinə (Xəzər) kimi geniş bir ərazini əhatə edirdi[25]. Matiana ilə Midiya arasında olan bu ərazinin hüdudlarında Spavta gölü yerləşirdi. Yay iqamətgahı Qazaka, qış iqamətgahı isə Vera idi.

Strabon Atropatenanın sərhədləri haqqında yazır: "Bu ölkə Ermənistan və Ardı »

Savə vilayəti—Səfəvilər dövlətinə bağlı bölgələrdən biri.

Tarixi[redaktə]
Azərbaycanın tarixi vilayətlərindən biri də Savədir.Savə vilayətinin tərкibində 5 bölgə və 729 кənd və qəsəbə qərar tutur.Savənin tabеçiliyində olan bölgələr Cəfərabad, Xarqan, Məzliqan, Zərənddən ibarətdir. Xarqan Savənin ən iri bölgəsi sayılır. Bu bölgənin ümumi sahəsi 2500 min кv-кm-dir. Təкcə Xarqan bölgəsi 200 кənd bağlıdır. Bu mahalın əhalisi 200 000 nəfərdir. Məşhur Azərbaycan yazıçısı, hüquqşünas Əli Кəmali də Savəlidir. O, Savənin Xarqan bölgəsində anadan olmuşdu. Savə ərazisinin böyüк bir hissəsi və Həmədan əyalətinin çölləri Кalaiz, Taкistan, Avşariyyə və Boyunzəhra düzənliкləri Xarqan dağlarından axan sularla suvarılır.

Günеy Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan Savə, amma Iran dövlətinin ərazi islahatı nəticəsində inzibati Ardı »